بسم الله الرحمن الرحیم
سواد زندگی
نویسنده: زهرا مرادی
دوره‌ی «سواد زندگی» با هدف ایجاد مهارت‌های ضروری در فرزندانمان برای داشتن یک زندگی سالم، شاد و موفق، توسط کارشناسان و مربیان خانه‌ی کودک و نوجوانِ بنیاد علمی فرهنگی محمد (ص) برای گروه سنّی 9 تا 12 سال تدوین گردیده است.
جلسه پانزدهم: عذرخواهی نشانه‌ی ادب و بزرگ شدن
موضوع: عذرخواهی
چکیده‌ی درس: بچه‌ها به این نکته متذکر می‌شوند که وقتی کار اشتباهی انجام دادند، باید اشتباه‌شان را بپذیرند و عذرخواهی کنند. مهارتِ عذرخواهیِ صحیح، سر کلاس تمرین می‌شود.
محتوا:
{مربی، کلاس را با نمایش انیمیشن زیر شروع می‌کند:}
انیمیشن پینگو (عذرخواهی)
بچه‌ها؛ حتما برای شما هم تا حالا پیش آمده که کار اشتباهی انجام داده باشید. حالا خیلی وقتها غیر عمدی، بعضی وقتها هم عمدی.
غیر عمدی مثل چی؟ مثلا در پارک داریم بدو بدو می‌کنیم، حواس‌مان به بازی است، محکم می‌خوریم به یک کسی و وسایلی که دستش است، می‌ریزد.
عمدی مثل چی؟ مثلا با اینکه خواهر یا برادرمان سپرده که به فلان وسیله‌‌اش دست نزنیم، ولی بی اجازه آن را بر می‌داریم و او ناراحت می‌شود.
اینجور وقتها چه کار باید بکنیم؟ آیا درست است که به روی خودمان نیاوریم و مثلا به بازی و بدو بدوی خود ادامه بدهیم؟ یا وقتی ناراحتیِ خواهر یا برادرمان را دیدیم، با گردن کلفتی بگوییم حالا مگر چه شده، نخوردمش که؟! ...
{مربی به بچه‌ها اجازه می‌دهد در این باره نظرات خود را مطرح کنند و بحث را با کمک بچه‌ها اینگونه جمع می‌کند که:} مخفی کاری، دروغ گفتن، گردن کلفتی کردن و نپذیرفتن خطا، بی تفاوتی، گریه و زاری، ... رفتارهای مناسبی برای وقتی که اشتباهی کرده‌ایم نیستند. بلکه ما به عنوان یک انسان با ادب، با شخصیت و عاقل، بعد از اشتباه‌مان باید
- بپذیریم که اشتباه کرده‌ایم و مسوولیت آن را به عهده بگیریم؛
- بابت اشتباه‌مان که موجب دردسر یا ناراحتی یا صدمه به چیزی یا کسی شده، عذرخواهی کنیم؛
- راهی پیدا کنیم که کار اشتباه‌مان را تا حد ممکن جبران کنیم و برای طرف مقابل، احساس بهتری ایجاد کنیم. گاهی وقتها دادن یک هدیه، راه مناسبی برای عذرخواهی است.
نمایش انیمیشن مهارت زندگی (منو ببخش)
حالا این هدیه می‌تواند یک کاردستی یا یک نقاشی هم باشد. حتما لازم نیست چیزی بخریم.
البته بچه‌ها؛ عذرخواهی، خیلی وقتها کار راحتی نیست ولی همانطور که گفتیم آدم‌های شجاع و مؤدب، مسوولیت اشتباه‌شان را به عهده می‌گیرند و هرقدر هم که سخت‌شان باشد، عذرخواهی می‌کنند؛ حتی اگر طرف مقابل با مهربانی رفتار نکند و مثلا بگوید عذرخواهی تو به چه دردی می‌خورد؟ یا دعوای‌مان کند و با تندی بگوید به جای عذرخواهی، حواست را جمع کن که دفعه‌ی دیگر باز هم این اتفاق نیفتد.
بچه‌ها؛ همین جا خوب است به این نکته توجه کنیم که همانطور که ما دوست نداریم وقتی از کسی عذرخواهی می‌کنیم، او اینطوری جواب‌مان را بدهد، خودمان هم با بقیه این رفتار را نکنیم. یعنی اگر احیانا دوست‌مان یا هر کس دیگری بابت اشتباهش از ما معذرت خواست، کاری نکنیم که از عذرخواهی‌اش پشیمان شود.
حالا بیایید یک کمی تمرین عذرخواهی بکنیم تا انجام آن در واقعیت برایمان راحت‌تر شود.
{برای اینکه بچه‌ها مهارت عذرخواهی را یاد بگیرند و سختی این کار برایشان کمتر شود، مربی از بچه‌ها می‌خواهد در نقش‌های مختلفی قرار بگیرند و بابت اشتباهات سهوی یا عمدی خود، عذرخواهی کنند.} مثلا خواسته‌ام با دوستم شوخی کنم ولی باعث کثیف شدن لباسش یا پاره شدن دفترش شده‌ام. رفتار درست چیست؟ چطور عذرخواهی کنم؟ یا وقتی با مهمان‌هایمان، بازی می‌کردیم، توپ از دستم پرت شده و قاب عکس را شکسته. اما مادر متوجه نشده که چه کسی آن را شکسته. اگر به او بگویم بچه‌های فامیل آن را شکسته‌اند، چون مهمان بوده‌اند، چیزی نمی‌گوید؛ اما گلدان را من شکسته‌ام. رفتار درست چیست؟ اگر مادرم من را دعوا کرد چطور؟ ...
در انتها، مربی این تذکر را می‌دهد که: بعضی اشتباه‌ها جوری هستند که علاوه بر عذرخواهی از کسی که به او آسیب رسانده‌ایم یا ناراحتش کرده‌ایم، باید از یک نفر دیگر هم معذرت بخواهیم. اگر گفتید چه کسی؟ آفرین، خدا.
مثلا به یکی دروغ گفته‌ایم، یا کسی را اذیّت کرده‌ایم، یا بی اجازه چیزی که مال خودمان نبوده را برداشته‌ایم، ... اما حالا فهمیده‌ایم که کارمان اشتباه بوده. اینجور وقتها باید از خدا هم عذرخواهی کنیم. چون خدای مهربان به ما دست و پا و چشم و زبان و قدرت و خیلی نعمت‌های دیگر داده که با آنها کارهای خوب انجام بدهیم، نه اینکه با استفاده از آنها دیگران را اذیت کنیم. وقتی ما کسی را مسخره می‌کنیم یا به بچه‌ای که کوچکتر از ماست، زور می‌گوییم یا هر کار عمدی اشتباهی که انجام می‌دهیم، داریم از نعمت‌های خدا در راه بدی استفاده می‌کنیم. پس وقتی متوجه اشتباه‌مان شدیم و از کارمان پشیمان شدیم، باید از خدا خواهش کنیم ما را ببخشد و کمک‌مان کند دیگر اشتباه خود را تکرار نکنیم. خدای مهربان از دل‌های ما خبر دارد و اگر از ته قلب از کار اشتباه‌مان پشیمان باشیم خدا می‌فهمد و عذرخواهی ما را می‌پذیرد.
