نویسنده زهرا مرادی

آموزه‌ی «فِدا » یکی از مهم ترین مباحث الهیاتیِ مسیحیت است که اعتقادات اساسیِ مسیحیان – از جمله تثلیث و نفی شریعت – با آن در ارتباط هستند.

«فِدا» یعنی نجات بشریت به وسیله‌ی فِدیه و قربانی شدن عیسی مسیح.

مسیحیان معتقدند خداوند، آدمی را با طبیعتی پاک و مقدس آفرید. اما هنگامی که آدم علیه السلام مرتکب گناه شد و از میوه‌ی درختی که خداوند آن را منع کرده بود، خورد، طبیعت انسان فاسد شد. این فساد و ناپاکی از آدم به فرزندانش سرایت نمود و نسل بشر، همگی گنهکار و محکوم به تباهی شدند.

در کتاب مقدس از زبان پولُس چنین می‌خوانیم:

«وقتی حضرت آدم گناه كرد، گناه او تمام نسل بشر را آلوده ساخت و باعث شیوع مرگ در سراسر جهان شد. در نتیجه همه چیز دچار فرسودگی و تباهی گشت ... یقین داریم که گناه آدم تمام این مسایل را بوجود آورد ... در نتیجه گناه یک انسان یعنی آدم، مرگ و نابودی همه چیز را در چنگال خود گرفت.»[1]

به عقیده​‌ی مسیحیان، از همان زمان که «گناه نخستین» رُخ داد، انسان در حالت قهر و دشمنی[2] با خدا قرار گرفت. از آنجا که تقدس خدا پایمال شده بود، نمی‌توانست گناه انسان را ببخشد. برای رها شدن از غضب خدا[3] و بازگشت به طبیعت قدسیِ انسان، تنها توبه کافی نبود؛ بلکه آدمی ناچار بود کفّاره‌ای پرداخت کند. اما از آنجا که گناه او خیلی بزرگ بود، هیچ قربانی‌ای نمی‌توانست خدا را خشنود سازد. این قربانی باید از جنس انسان و کامل و بدون گناه می​‌بود. اما نسل انسان همگی آلوده به خطای گناه نخستین آدم بودند و هیچ کدام برای فدیه شدن مناسب نبودند. از این رو خداوند مهربان، برای نجات انسان، نقشه‌​ای کشید. او تصمیم گرفت پسر یگانه​‌ی خویش – عیسی مسیح - را که هم ذات خود بود، به صورت یک انسان نزد مردم بفرستد و وی را در عوضِ گناهان بشر فدیه دهد!

در عهد جدید چنین آمده:

«مسیح نیز که کامل و بدون گناه بود، به کمک روح پاک و ابدی خدا، خود را با کمال میل به خدا تقدیم کرد تا در راه گناهان ما فدا شود.»[4]

و از زبان عیسی می​‌خوانیم:

«ای خدا، خون گاو و بز نمی‌تواند تو را خشنود سازد تا گناه انسان را ببخشایی. پس این بدن را برای من مهیا ساختی تا همچون قربانی بر قربانگاه تو فدا کنم.»[5]

به اعتقاد مسیحیان، به واسطه​‌ی مصلوب شدن مسیح به دست انسانها، خداوند با انسان آشتی کرد (!) و هر کس که به مسیح و فِدیه شدن او در راه نجات بشر از غضب خدا ایمان آوَرَد گناهانش بخشیده می‌​شود.[6] کتاب مقدس از زبان پولس چنین می‌​گوید:

«در نتیجه گناه یک انسان یعنی آدم، مرگ و نابودی همه چیز را در چنگال خود گرفت؛ اما تمام کسانی که هدیه خدا یعنی آمرزش و پاکی کامل از گناه را می​‌پذیرند، از آن پس شریک حیات و سلطنت یک انسان دیگر یعنی عیسی مسیح می​‌گردند. بلی، گناه آدم برای همه محکومیت به همراه آورد، ولی عمل شایسته و مقدسی که مسیح انجام داد، همه را از محکومیت رهایی می​‌دهد و به ایشان زندگی می​‌بخشد.»[7]

چالش‌ها و نقدهای متعددی بر این آموزه وارد است. برخی از این انتقادها درباره‌ی نظریه‌ی «سرایت گناه نخستین» است که اساس آموزه‌ی «فدا» را تشکیل می‌دهد؛ و برخی دیگر مربوط به راهکار خدا در بخشش گناه نخستین است. در سری مقاله های چالش های آموزه‌ی فدا به برخی از این موارد اشاره کرده‌ایم که علاقمندان می‌توانند به آن مراجعه نمایند.

  

---