نویسنده : محمد کاشانی
اگر ما سه نکته مهم، یعنی هدف نگارش، ارتباط بین کتب و نگارش آنها چندین نسل بعد از وقوع حوادث را در نظر بگیریم، این نتیجه به دست می‌آید که همۀ این کتب اثر مورّخ واحدی است. حال سؤال اینجاست که آن مورّخ کیست[1]؟ بیان این مطلب خیلی آسان نیست؛ امّا گمان می‌رود که آن مورّخ عزرا باشد. چندین احتمال هم وجود دارد که این فرضیه را قابل قبول می‌سازد.
مورّخ - که روشن شد بیش از یک نفر نیست - نقل تاریخ خود را از ابتدای خلقت تا آزاد ساختن یهویاکین ادامه داده، می‌افزاید که
«او همۀ عمرش را بر سر سفره پادشاه نشسته است[2]»؛
یعنی بر سر سفره یهویاکین یا سفره پسر نبوکد نصر(بخت النصر) بنابراین نتیجه می‌‌شود که او قبل از عزرا نمی‌زیسته است.
علاوه براینکه عزرا کاتب کتاب مقدس نیز بود.
«... او در شریعت موسی که یهوه خدای اسرائیل آن را داده بود، کاتب ماهر بود.»[3]
پس از این گواهی درباره عزرا می‌فهمیم که او نه تنها دل خود را برای طلب نمودن شریعت الهی آماده کرده بود، بلکه برای ابلاغ آن نیز آماده شد. در کتاب نحمیا آمده است:
«پس کتاب تورات خدا را به صدای روشن خواندند و تفسیر کردند تا آنچه را که می‌خواندند، بفهمند.»[4]
دانشمندان بر این باورند، همین کاتب ماهر بود که داستان قوم بنی‌اسرائیل از ابتدا تا اتمام دوره اسارت تدوین کرد و بیشتر کتاب‌‌های تاریخی عهد عتیق را به رشته تحریر درآورد.
چنانچه گفتیم در زمان بخت النصر تورات و تابوت عهد مفقود شد و بنی‌اسرائیل سنت مکتوبی نداشت تا انسجام خود را حفظ کند و لذا عزرا کتابی نوشت که در آن مقداری از تورات اصلی حفظ شده و در کنار آن مقداری هم از اساطیر و داستان‌‌های رایج آن زمان هم به تورات افزوده شد ومجموعه امروزی عهد عتیق گرد آمد.
نقد جدید
کارشناسان کتاب مقدس، از طریق سبک شناسیِ متن عبری تورات، به چهار منبع فرضی برای اسفار پنجگانه دست یافتند که هریک مربوط به دوره خاصی است. آنها برای هر یک از آنها نامی گذاشتند:
منبع یهو‌ه‌ای (J): اشاره به داستانها و مواردی که خدا را یهوه (Jehovah) نامیدند دارد.
منبع الوهیمی (E): اشاره به داستانها و مواردی که خدا را الوهیم (Elohim) نامیدند دارد.
منبع تثنیه‌ای (D): اشاره به منبع ویژه شامل سفر تثنیه دارد.
منبع کاهنی (P): اشاره به مقاطع مربوط به اعمال کاهنان دارد.
هر یک از این مقاطع، سبک و شیوه خاص خودش را دارد و هریک مبین خطوط کلی و منبع مربوط به دوره خاصی می‌‌باشد. حرف (J) برای حدود 950 سال قبل از میلاد مسیح و حرف (E) برای حدود 850 سال قبل از میلاد مسیح و حرف (D) برای حدود 700 سال قبل از میلاد مسیح و در آخرحرف (P) برای حدود 500 سال قبل از میلاد مسیح به این طرف نوشته شده است. این تجزیه و تحلیل نشان میدهد که مطالب تورات به صورت قطعی و نهایی از طرف شخص حضرت موسی نهایی نشده.[5] و از مقایسه آنها این نکته به دست می‌آید که پنج سفر کنونی در 500 سال قبل از میلاد مسیح از چهار منبع گوناگون ترکیب و تألیف شده است.
ویل دورانت[6] می‌نویسد: جان استروک در سال 1753 م. به اختلاف متون تورات اشاره کرد.
از جمله آنکه: دو داستان متشابه و مجزّا در سفر پیدایش آمده است. در یکی از خالق به عنوان «یهوه» و در دیگری به عنوان «الوهیم» یاد شده است. به عقیده دانشمندان، داستان‌‌های ویژه یهوه در یهودا و داستان‌‌های مخصوص به الوهیم در افراییم (مملکت شمالی) نگارش یافته‌اند و بعد از سقوط سامره، آن دو دسته داستانها را به یکدیگر آمیخته و از آن یک داستان ساخته‌اند. این بررسی‌‌ها نشان میدهد که نویسندۀ تورات چند منبع در اختیار داشته که آنها را به صورت یک کتاب واحد در آورده است. و این خلاف ادعای کشیشان مسیحی است که می‌گویند این کتاب‌‌ها توسط حضرت موسی به رشته تحریر درآمده است.
در مقاله بعد به معرفی نویسندگان عهد جدید خواهیم پرداخت.
[1]. البته از متن کتاب مقدس این نکته به دست می‌آید که دیگران می‌توانستند در کتب گذشتگان دست ببرند مثلاً در صحیفه یوشع می‌خوانیم: «یوشع این سخنان را در كتاب تورات خدا نوشت.»(24: 26) «یوناتان، شارح كلدانى» متن را چنین تغییر داده است: «یوشع این سخنان را نوشت و با كتاب تورات خدا آنها را نگهدارى كرد.» و این آیه نشان میدهد که نسل‌های آینده می‌توانستند در کتب قبلی دست ببرند و مطالبی بر آنها بیفزایند.
[2]. كتاب دوم پادشاهان، 25: 29 و 30.
[3]. عزرا، 10: 6.
[4]. نحمیا، 8: 8.
[5] . بتیس ، کایل " دین یهود " در جهان مذهبی ، ترجمه عبدالرحیم گواهی ج 2 صفحه 604 نقل از عبدالرحیم سلیمانی یهودیت ص 192
[6]. تاریخ تمدن، ج1، ص486.
